Jaką – znacznie częściej używana forma

Zacznijmy od „jaką”. To zaimek pytający i względny, będący odmienioną formą „jaki” w rodzaju żeńskim w bierniku (kogo? co?). Używamy go, pytając lub opowiadając o kobiecie, rzeczy żeńskiej lub pojęciu rodzaju żeńskiego, które jest dopełnieniem bliższym. Przykładowo:

• Jaką książkę czytasz?



• Jaką herbatę lubisz najbardziej?
• Nie wiem, jaką decyzję podjęła.

Jak widać, we wszystkich powyższych zdaniach „jaką” odnosi się do rzeczowników rodzaju żeńskiego i znajduje się w bierniku. Częstotliwość użycia „jaką” wynika także z szerokiego zastosowania tego zaimka w pytaniach oraz zdaniach podrzędnych.

Jakom – czy to w ogóle poprawna forma?

W odróżnieniu od „jaką”, forma „jakom” nie jest współcześnie uznawana za poprawną ani stosowaną w polszczyźnie literackiej. Gdyby odwołać się do dawnych form, można by znaleźć „jakom” w archaizmie, które kiedyś pojawiało się w tekstach staropolskich. Oznaczała ono połączenie dwóch słów: zaimka „jaki” oraz skróconego „jestem” (czyli: jaki jestem -> jakom). Możemy spotkać się z tym w starych tekstach religijnych czy poetyckich, np.: „Nie wiem, jakom człowiek niegodny, świętości Twej dotykać śmiał”. Jednak współcześnie taka forma jest martwa językowo i nie pojawia się w codziennych wypowiedziach ani tekstach użytkowych. Dlatego, widząc „jakom”, należy pamiętać, że jej miejsce jest tylko w kontekście dawnych cytatów lub stylizacji staropolszczyzny. Jeśli natomiast ktoś użyje „jakom” zamiast „jaką” w zwykłym zdaniu np.: „Jakom sukienkę kupiłaś?” – to zdecydowanie błąd gramatyczny.

Funkcje i odmiana zaimka „jaki” w języku polskim

Żeby jeszcze lepiej zrozumieć różnice, warto przyjrzeć się odmianie zaimka „jaki”. W języku polskim odmieniamy „jaki” przez rodzaje, przypadki i liczby. Forma „jaką” – rodzaj żeński, biernik. Inne przykłady: jaki (rodzaj męski, mianownik), jaka (rodzaj żeński, mianownik), jakie (rodzaj nijaki, mianownik/biernik l.mn.), jakiego (rodzaj męski r.z.), jakim (narzędnik, miejscownik).
Najczęstsze błędy związane z użyciem „jaką” i „jakom”
Często popełnianym błędem jest zamienne stosowanie „jaką” i „jakom” w sytuacjach, gdzie powinna pojawić się jedynie forma „jaką”. Wynika to przeważnie z przesłyszenia lub nieznajomości zasad odmiany. Przykład niepoprawnego użycia: „Jakom książkę czytasz?” lub „Jakom decyzję podjęłaś?” – w obu przypadkach użycie „jakom” to błąd zarówno stylistyczny, jak i gramatyczny. Poprawne zdania brzmią: „Jaką książkę czytasz?” oraz „Jaką decyzję podjęłaś?”

Jak uniknąć błędów – praktyczne wskazówki

Aby uniknąć problemów z wyborem właściwej formy, wystarczy zapamiętać kilka zasad:

1. Forma „jaką” występuje w odniesieniu do rodzaju żeńskiego w bierniku (szukasz odpowiedzi na „co?” lub „kogo?”).
2. Forma „jakom” występuje jedynie w archaizmach lub tekstach stylizowanych na staropolskie – współcześnie się jej nie stosuje.
3. Wątpliwości co do poprawności można zawsze sprawdzić w słowniku języka polskiego lub internetowych poradnikach językowych.

Kluczowe znaczenie ma tutaj świadomość sytuacji komunikacyjnej oraz znajomość gramatyki polskiej.
Częste pytania:
1. Czy „jakom” może być poprawne na egzaminie?
Nie, obecnie forma „jakom” nie jest uznawana za poprawną poza cytatami lub stylizacją staropolską. W nowoczesnym użyciu języka polskiego – zarówno w mowie, jak i piśmie – formą poprawną jest „jaką”, odpowiednio do rodzaju żeńskiego.
2. Czy w języku mówionym często myli się „jaką” i „jakom”?
Zdarza się to rzadko, zwykle z powodu nieznajomości odmiany zaimka. Jednak należy tego stanowczo unikać, aby nie popełnić błędu językowego.
3. Gdzie występuje forma „jakom”?
Przede wszystkim w starych tekstach, poezji lub utworach stylizowanych na język dawny. W codziennych rozmowach współczesnej polszczyzny ta forma nie występuje. Warto szczególnie zapamiętać różnicę, by podnosić jakość własnej wypowiedzi i swobodnie operować poprawnym słownictwem, co ma ogromne znaczenie zarówno w życiu codziennym, jak i w oficjalnych sytuacjach, gdzie dbałość o język świadczy o kulturze osobistej i wykształceniu.